Os convois rexionais que atravesaban o país de norte a sur deron paso nos últimos meses a modernas máquinas de última xeración, os trens Media Distancia (MD), que dispoñen de 182 asentos, prazas para persoas de mobilidade reducida e que acadan até 160 quilómetros por hora. A innovación introduciuse nos vagóns á vez que se reduciu a presenza do galego. Malia que o español, o galego e o inglés son os idiomas nos que Renfe emite os sinais acústicos, o español é a única lingua na que fican escritos os cartaces informativos en cada un dos vagóns.
O uso parcial do galego tamén se fai patente nas estacións, onde cada vez é máis habitual a súa exclusión, e na páxina web, onde se atopa relegado a un segundo plano da interface. Amais, o español segue a impoñerse no servizo telefónico de atención ao cliente. Nalgunhas ocasións, os teleoperadores chegan a solicitarlles aos galegofalantes que empreguen o castelán "ao non comprendelos ben". E iso que a Carta Europea das Linguas Minoritarias recolle a obriga de empregar o galego no sector público. O propio Consello de Europa advertiu nun informe publicado no 2008 que "non se realizaron actividades para promover" o seu uso "no servizo de ferrocarrís (Renfe e Adif)". "Nestas compañías, o galego utilízase nalgunhas ocasións en documentos oficiais. Con todo, existe unha escasa dotación de persoal galegofalante que poida prestar servizos nesta lingua", conclúe.
"Somos moi exquisitos", di Renfe
Renfe nega a redución da presenza do galego e sinala que a lexislación obriga a que "todo tipo de información a bordo dos trens estea en galego e español". "No tema lingüístico somos moi exquisitos", aseguran fontes da compañía. "Pode haber coches nos que os carteis sexan só en español, pero no seguinte coche é seguro que estarán redactados en galego, xa que é de obrigado cumprimento". Porén, todos os vagóns dos trens que vén de incorporar Renfe á rede ferroviaria da Galiza dispoñen só da cartelaría informativa en español, agás no caso dos horarios.
O incumprimento da normativa lingüística en Renfe ten chegado en varias ocasións ao Congreso dos Deputados e ao Parlamento galego da man do BNG, que logrou o compromiso de José Luís Zapatero coa normalización da lingua en Renfe. "Defendemos en Madrid que se cumpran os dereitos dos galegos de ter a información no noso idioma", apunta a deputada Olaia Fernández Davila. O BNG ve na nova redución do galego en Renfe "a evidencia de que cómpre estar enriba desta cuestión, xa que frecuentemente deturpan os topónimos e esquecen a presenza do noso idioma en xestións como a compra de billetes na rede".
Todos os adiantos en materia lingüística ao redor do servizo de ferrocarrís son froito da presión social, das queixas dos cidadáns a nivel individual e da Mesa pola Normalización Lingüística, que ten emprendido campañas para reclamar o incremento do galego na atención ao cliente, nas estacións e nos trens. "Os galegofalantes temos máis dereitos lingüísticos na Fnac que en Renfe", ironiza o presidente da asociación, Carlos Callón, que denuncia que Renfe cumpre a lei en función do territorio. "Emprega diferentes varas de medir en Catalunya que en Galiza, onde non cumpre cos compromisos adquiridos".